کتاب برهان مآثر (نسخه کامل)

بُرْهان‌ِ مَآثِر، کتابی‌ درباره تاریخ‌ سلاطین‌ دکن‌ به‌ زبان‌ فارسی‌، نوشته سید علی‌ بن‌ عزیزالله‌ طباطبا، مورخ‌ شیعی‌ سده‌های‌ ۰ و ۱ق‌/ ۶ و ۷م‌ می‌باشد. نویسنده‌ پس‌ از آنکه‌ به‌ دستگاه‌ نظام‌ شاهیان‌ راه‌ یافت‌، در ۱۰۰۰ق‌/ ۱۵۹۲م‌ به‌ امر برهان‌ نظام‌ شاه‌ دوم‌ حک ۹۹۹-۱۰۰۳ق‌/ ۱۵۹۱- ۱۵۹۵م‌، تألیف‌ کتاب‌ برهان‌ مآثر را آغاز کرد. و در ۱۰۰۳ق‌ آن‌ را به‌ اتمام‌ رسانید.
مؤلف‌ پس‌ از یک‌ مقدمه چند صفحه‌ای‌، سلاطین‌ دکن‌ را بر اساس‌ مقر حکومت‌شان‌ به‌ طبقه‌ تقسیم‌ کرده‌ است‌:

← طبقه اول‌
طبقه اول‌ به‌ پادشاهان‌ بهمنی‌ گلبرگه‌ اختصاص‌ دارد که‌ حکمرانی‌ آنان‌ با جلوس‌ سلطان‌ علاءالدین‌ حسن‌ شاه‌ بهمنی‌ حک ۷۴۸-۷۵۹ق‌/۱۳۴۷- ۱۳۵۸م‌ آغاز شده‌
، و با وفات‌ سلطان‌ فیروزشاه‌ بهمنی‌ ۸۰۰- ۸۲۵ق‌/ ۱۳۹۸-۱۴۲۲م‌ خاتمه‌ یافته‌ است‌.

← طبقه دوم‌
طبقه دوم‌ درباره سلاطین‌ بهمنی‌ بیدر است‌ که‌ یک‌ قرن‌ بر این‌ سرزمین‌ حکم‌ راندند و سلطنت‌ آنان‌ با پادشاهی‌ احمد شاه‌ حک ۸۲۵- ۸۳۸ق‌/۱۴۲۲- ۱۴۳۵م‌ آغاز شده‌، و با سلطان‌ محمود شاه‌ بهمنی‌ د ۹۲۴ق‌/۱۵۱۸م‌ به‌ انجام‌ رسیده‌ است‌.

← طبقه سوم‌
طبقه سوم‌ به‌ شاخه نظام‌ شاهیان‌ در احمدنگر اختصاص‌ یافته‌، و شامل‌ احوال‌ و اوضاع‌ روزگار احمد شاه‌ بحری‌ حک ۸۹۶ -۹۱۴ق‌/۱۴۹۱- ۱۵۰۸م‌ و سایر امرای‌ نظام‌ شاهیه‌ تا عصر برهان‌ نظام‌ شاه‌ دوم‌ است‌.

طباطبا قسمتی‌ از مطالب‌ اثر خود را از تواریخ‌ معتبر سلاطین‌ هند و نیز از کتاب‌ عیون‌ التواریخ‌ و تاریخ‌ محمود شاهی‌ اقتباس‌ کرده‌ است‌؛ لیکن‌ بخش‌ مهمی‌ از مندرجات‌ آن‌ مبتنی‌ بر دیده‌ها و شنیده‌های‌ خود اوست‌ و به‌ همین‌ سبب‌، از اهمیت‌ و اعتبار خاصی‌ برخوردار شده‌ است‌.
برهان‌ مآثر گذشته‌ از آنکه‌ در تاریخ‌ بهمنیان‌ و نظام‌ شاهیان‌ هند از جمله مآخذ معتبر و مهم‌ تاریخی‌ محسوب‌ می‌شود، به‌ طور غیر مستقیم‌ از احوال‌ قطب‌ شاهیان‌، عادل‌شاهیان‌ و پادشاهان‌ گجرات‌ نیز سخن‌ رانده‌ است‌. این‌ کتاب‌ همچنین‌ حاوی‌ مطالب‌ مفیدی‌ درباره جغرافیای‌ تاریخی‌ شهر احمدنگر و اوضاع‌ و احوال‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ نظام‌ شاهیان‌ و نیز چگونگی‌ گرایش‌ مذهبی‌ امرای‌ نظام‌ شاهیه‌ از حنفیه‌ به‌ امامیه‌ است‌.

ادامه مطلب