کتاب آثار ایران (نسخه کامل)

در ابتدای کتاب می خوانیم:
اصفهان رشته آبادی هایی است که گرد یکدیگر حلقه زده و در ارتفاع بیش از 1500 متر واقع گشته و در پایه شرقی کوههای زاگرس قرار گرفته است. امتداد شرقی کوهستان مزبور همان جایی است که از روزگار پیشین پیوسته گذرگاه لشکریان و بازرگانان بوده است. نظر به موقعیت خاص این شهر که در محل تقاطع جاده های عمده واقع است از جمله اقامتگاههای سلطنتی شهریاران هخامنشی بوده و در تواریخ قدیم بنام گابا یا گُبی در پارس علیا معرفی گردیده است. در دوره اشکانیان و در زمان سلطنت ساسانیان شهر مزبور مرکز استان وسیعی بوده لکن از آثار آنوقت در ازمنه بعد چیزی جز اسم این شهر باقی نمانده است. آنهم سه حرف آ. س. پ. (اسپاهان) که روی پاره مسکوکات شاهان اخیر سلسله ساسانی مشهود گردیده و فلاندن و کوست هم همین حروف را بر دو سر ستونی که جلو عالی قاپو سمت میدان شاه وجود داشته، دیده بودند. این است تنها آثار ناچیزی که از عهد قدیم این مکان باقی مانده حتی تاریخ قطعی فتح آن به دست تازیان بر ما مجهول می باشد.
اصفهان تا ابتدای قرن چهارم هجری در تحت سلطه خلفا باقی بود و در سال 319 هجری (931 میلادی) مرداویج بن زیار که تابع حکمرانان علوی مازندران بوده، و بعد علم طغیان برافراشته و خود را مستقل خوانده بود فرماندار ری گردید، پس از دوبار زد و خورد با ماکان کاکوی وی را مغلوب ساخته، طبرستان را ضمیمه قلمرو خود نمود….

ادامه مطلب