کتاب تاریخنامه هرات (نسخه کامل)

به سعی و اهتمام: خان بهادر خلیفه محمد اسدالله

تاریخ‌نامه هرات قدیمی‌ترین تاریخ محلی برجای مانده از هرات که توسط سیف بن محمد بن یعقوب هروی معروف به سیفی هروی تاریخ نگار قرن هفتم هجری قمری نوشته سده است. سيفى از طرف غياث‌الدين كرت فرمان يافت كتابى در تاريخ هرات از زمان چنگيز و قتل و غارت هرات تا عصر خويش بنويسد. تاريخ تأليف تاريخ‌نامه هرات معلوم نيست، احتمالا تأليف كتاب در حدود ٧٢١ هجری قمری، مقارن بازگشت غياث‌الدين از سفر حج پايان يافته است.با اين فرض و با توجه به آنكه سيفى اين كتاب را در مدت دو سال و نيم فراهم آورده و به گزارش حوادث ٧٢١ هجری قمری خاتمه داده است، احتمالا در حدود ٧١٨ هجری قمری تأليف آن را آغاز كرده است. نسخه اصلى اين كتاب در کتابخانه ملی هند در كلكته قرار دارد.
تاريخ‌نامه هرات به اين سبب كه درباره حوادث زمان مولف و مستند به اطلاعات شخصى يا گزارش راويان و شاهدان عينى است و نيز به جهت برخى تفاصيل منحصر به فرد، سند گرانبهايى از تاريخ هرات در سده هفتم و اوايل سده هشتم هجرى و دوران فرمانروايى آل كرت است. افزون بر اين هروى دربارۀ وقايع پيش از دوره خود از منابعى استفاده كرده كه اكنون در دست نيستند.
ويژگى ديگر اين كتاب اينست كه نویسنده آن هنگام تأليف كتاب و نقل قضايا از مورخان پيش از خودش تقليد كوركورانه ننموده و هر مطلبى را پيش خود رسيدگى و بررسى مى‌نمود. اگر مطمئن مى‌شد كه نویسنده راستگو و درست كردار بوده، از او اقتباس و روايت مى‌كرد و الا به تصحيح اشتباهات آنان اقدام مى‌نمود.
از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب، عنايت ويژه به افتخارات باستانى است. وى هرگز حرمت و عظمت آن دوران پرافتخار را فراموش نكرده است. اين كتاب از جنبه ادبى نيز شايان توجه است.

ادامه مطلب