کتاب گاهنامه‌ آنتی‌مانتال – شماره‌ ۲ – پاییز ۱۳۹۹ (نسخه کامل)

نویسنده: مهدی قاسمی شاندیز، میلاد خدابخشی، لیلا بالازاده، هرمان هسه، پییر بوردیو، عبدالله پشیو، ساموئل بکت، سزار آیرا، هومن حسین‌زاده، روژان مظفری، حسین نظریان، امین شیخی، ابوالفضل نظری، بکتاش آبتین، هیوا باجور، بهار توکلی، مجتبی تجلی، مهری پاشا فامیان، امیرحسین فرمانبر، شکیبا معظمی
مترجم: لولیا قهرمانی، رضا اسکندری، هلاله محمدی، ساناز مصدق، ابوالفضل پاشا، علیرضا شعبانی، مصطفی صمدی، صفورا هاشمی چالشتری

به‌نظر می‌رسد هر شکلی از ادبیات پیش از آن‌که معرف پدید‌آورنده‌ی آن باشد، با مخاطب خود تعریف می‌شود.
مخاطب‌شناسی زمان و مکان نمی‌شناسد؛ به‌این معنا که در خلق ادبی همیشه باید از مخاطب یک گام جلوتر ایستاد.در جهان امروز که هرچیزی پیوسته درحال تغییر و دگرگونی است، این همان مسیر شناخت مخاطب است؛ این‌که پیش از خلق اثر او را خوب بشناسیم، از نگاه او جهان متنی‌مان را نظاره کنیم و پیش از آن‌که حرف بزند و از انتظارات خود در‌این‌باره بگوید، آن‌را پیش‌بینی کنیم و پی دیالوگی خلاق با او باشیم.
مخاطب در مسیر ورود به جهان اثر، در درجه‌ی اول به کشف‌های تازه و ارگاسم متنی از خوانش اثر نیازمند است و این نیاز در آثاری نمود پیدا می‌کند که از مفاهیم دوتایی مثل «ساده‌» و «پیچیده» فراتر روند و بتوانند از نظر فنی واجد کشش و جذابیت‌های کافی بوده، همزمان از جهانی لیبرو برخوردار باشند؛ به‌عبارت بهتر سخن از ایجاد نوعی پیوند اشتراکی با مخاطب است که محدود به یک مسیر رفت‌و‌برگشتی نیست. بدین ترتیب در جهانی پیوسته در‌حال تغییر می‌توان به درک بهتری از مفهوم مخاطب رسید که سبب می‌شود مخاطب به مطالعه‌ی اثر ادبی واکنش مثبت نشان دهد و در طولانی‌مدت علاقه‌مند به مطالعه‌ی چنین آثاری شود و با هربار خوانش به درک و نگاه تازه‌ای از اثر نائل شود.
بخش قابل توجهی از نام‌آوران ادب فارسی، در این ورطه گیر افتاده‌اند و خود را در تنگنای باید‌ها و نباید‌های از پیش تعیین‌شده محبوس کرده‌اند، آن‌چنان که عدم یکی را دلیلی بر وجود دیگری دانسته و از آن ور بام سقوط کرده‌اند.
اما اکنون زمان آن رسیده است که با چشم‌انداز‌های جدیدتری دوباره این مسائل را ارزیابی کرده تا از اشکال مختلف شتاب‌زدگی جلوگیری شود. هرگونه دوراندیشی اجتماعی و ایمان به ضرورت تغییر و تحول در حقیقت زندگی می‌تواند راهگشای مفاهیم جدیدی در این مسیر باشد.
در انتها باید این نکته را نیز درنظر داشت که چه اشخاص و اندیشه‌هایی با چنین تحولاتی در عصر حاضر مخالف‌ند؟
از‌این‌رو در این شماره به این مسئله خواهیم پرداخت که جایگاه مخاطب چگونه تعریف می‌شود، از چه اهمیتی در امر نویسش برخوردار است و چگونه می‌توان در بهبود آشفتگی‌ای که بر جهان متن، پدید‌آورنده‌ی آن و مخاطب حاکم است قدمی رو‌به‌جلو برداشت.

ادامه مطلب